Water. We weten er in Nederland alles van. Extreme buien, langere perioden van droogte en hittestress in combinatie met de enorme groei van steden in de laatste halve eeuw en 'verdichting' door verharding, maken dat we voor een uitdaging staan op het gebied van watermanagement. Stedelijk waterbeheer wordt steeds meer een maatschappelijk vraagstuk.
Waterbeheer is een uitdaging van iedereen. Niet alleen van gemeenten en waterschappen, maar zeker ook van burgers. Ongeveer een vijfde tot een derde van een gemiddelde stedelijke omgeving bestaat uit openbare ruimte. De rest is particulier bezit. En daar hebben gemeenten en waterschappen weinig (directe) invloed op. Je kunt als overheid wel grootse plannen hebben, als je de particulier niet bereikt blijft het vaak bij plannen.
En daar komt de hovenier in beeld. De hovenier is bij uitstek de ambassadeur van een klimaatrobuuste tuin. De hovenier staat dicht bij de particulier, heeft verstand van wat er in en op de bodem gebeurt en kan die kennis gebruiken om met de klant in gesprek te gaan over mogelijkheden van het minimaliseren van verharding en het maximaliseren van de opvang en berging van water in tuin en erf door bijvoorbeeld grindkoffers onder de grond, vijvers en waterbergende schuttingen. Ook kan de hovenier informatie geven over eventuele subsidieregelingen van de gemeente of het waterschap voor bijvoorbeeld het aanleggen van vergroening of afkoppelen van hemelwater.
Momenteel heerst er nog een zekere vorm van 'groenconservatisme'. In plantsoenen en andere groengebieden bijvoorbeeld, hanteert men vaak een vast seizoensschema voor aanplant en onderhoud van groen. Stel dat je in het voorjaar nieuwe aanplant in de grond zet. Vervolgens krijgen we een langere periode van droogte en gaat de meeste jonge aanplant dood, omdat de wortels nog niet de kans hebben gekregen goed te hechten. Of er worden als gewoonte bepaalde plantensoorten in een groenzone gezet, terwijl deze eigenlijk niet geschikt zijn voor een afwisseling van extreme buien gevolgd door extreme droogte. Of we planten bomen in een winkelgebied terwijl deze al in augustus hun blad verliezen, omdat ze niet tegen steeds hogere temperaturen en langdurige perioden van droogte kunnen.
Met het veranderen van het klimaat moet je je afvragen of we niet beter voor andere planten kunnen kiezen. Dat we misschien beter in het najaar met nieuwe aanplant moeten beginnen en bomen planten die beter bestand zijn tegen de brandende zon in combinatie met perioden van relatief weinig water afgewisseld met enorme piekbuien. Zo kunnen ze hun blad behouden en schaduw geven aan het winkelend publiek en daarmee helpen hittestress te voorkomen.
Daarin kan de hovenier advies geven. Niet alleen aan gemeenten voor openbare groengebieden, maar ook en vooral aan particulieren. De hovenier kan tips geven, klanten bewust(er) maken van de consequenties van klimaatveranderingen en klimaatrobuuste tuinontwerpen maken. Ook tips over het natuurlijk koelen van woningen met bijvoorbeeld een groen dak of vergroening van de gevel tijdens perioden van langdurige warmte horen daarbij. Er is nog veel terrein te winnen in het ontlasten van het rioolsysteem aan de ene kant en het vasthouden en infiltreren van hemelwater in de bodem aan de andere kant. Het zou mooi zijn als we samen de schouders er onder kunnen zetten om een versterking van de 'sponswerking' in de stedelijke gebieden te krijgen.
Een klimaatrobustere tuin heeft overigens niet alleen voordelen om wateroverlast, droogteschade en hittestress te voorkomen. Een betere waterhuishouding zorgt voor een gezondere tuin en een bodem vol rijk bodemleven. Met als gevolg meer insecten, vogels en kleine zoogdieren als egels. En het uitzicht op groen heeft weer een positieve invloed op het gevoel van welbehagen bij mensen; een gezonde, duurzame en leefbare stad. Daarnaast heeft de hovenier die hier veel aandacht aan besteedt een streepje vóór door de toenemende bewustwording van klimaatadaptatie en diervriendelijkheid.
